Pomniki przyrody
Zapraszamy do odwiedzenia naszej ziemi wiślickiej. Bogactwo przyrody, nieskażone środowisko, urzekające krajobrazy zachęcają do turystyki i wypoczynku.
Teren gminy, poprzez swoją różnorodność pod względem przyrodniczym i geologicznym, ze specyficzną florą i fauną jest miejscem atrakcyjnym dla zainteresowanych turystów oraz środowisk naukowych.
O bogactwie i dużej różnorodności występujących tu krajobrazów ukształtowanych przez przyrodę i czynniki kulturowe zadecydowała historia i położenie gminy
Gmina Wiślica położona jest w południowej części województwa świętokrzyskiego nad rzeką Nidą. Pod względem geograficznym gmina położona jest w południowo-zachodniej części Wyżyny Małopolskiej, w regionie Niecki Nidziańskiej, na obszarze: Niecki Soleckiej, Doliny Nidy, Garbu Wodzisławskiego i Płaskowyżu Proszowickiego.
Obszar gminy Wiślica należy do najciekawszych pod względem przyrodniczym w Zespole Parków Krajobrazowych Ponidzia. Na szczególne walory przyrodnicze składa się wiele czynników, a przede wszystkim : specyficzna budowa geologiczna determinująca szatę roślinną ifaunę. W budowie geologicznej najważniejszą rolę odgrywają występujące w podłożu gipsy i związane z nimi zjawiska krasowe. Niezwykle interesująco przedstawia się rzeźba terenu, z ciągiem stromych krawędzi występujących od Skotnik poprzez Aleksandrów, Winiary (gm.Pińczów), Skorocice, Chotelek (gm.Busko-Zdrój) do Chotla Czerwonego. Nasłonecznione zbocza wzgórz gipsowych porasta roślinność ciepłolubna
Najcenniejsze skupiska ciepłolubnej flory i fauny zostały objęte ochroną w czterech rezerwatach przyrody : "Góry Wschodnie" , "Przęślin", "Skotniki Górne", "Skorocice".
Najatrakcyjniejszym krajobrazowo i najczęściej odwiedzanym przez turystów jest rezerwat przyrody Skorocice geologiczno-stepowy o powierzchni 7,7 ha, bogaty w formy krasowe. Można tu spotkać roślinność charakterystyczną dla stepów m.in. miłka wiosennego, ostnicę włosowatą czy dzwonek syberyjski. Obszar rezerwatu jest ponadto miejscem występowania owadów ciepłolubnych m.in. motyla modraszka gniadego i pazia królowej. W obrębie rezerwatu znajduje się najdłuższa jaskinia gipsowa w Polsce Jaskinia Skorocicka. Stanowi ona przykład podziemnego korytarza rzecznego, którym także obecnie płynie Potok Skorocicki.
Rezerwat "Góry wschodnie" obejmuje fragment niewielkiego wzniesienia, które zbudowane jest z wielkokrystalicznych gipsów szklicowych, odsłaniających się w zapadlisku ciągnącym się wzdłuż rezerwatu. W niewielkiej odległości od rezerwatu Góry wschodnie, na gryntach tej samej wsi Chotel Czerwony znajduje się inny rezerwat o nazwie "Przęślin" stepowe, ścisłe o powierzchni 2,50 ha /, występują ciepłolubne, chronione i rzadkie gatunki należące do świata zwierząt i roślin. Warto wymienić ryjkowca, modliszkę zwyczajną czy cykadę podolską, a także nie objęte ochroną gatunkową ale bardzo rzadko występujące : gęsiówka uszkowata i stulisz miotłowy
Rezerwat "Skotniki Górne" - stepowy, ścisły o powierzchni 1,9 ha, obejmuje szczytową część garbu zbudowanego z margli kredowych przykrytych warstwą gipsów. Rezerwat ten zasługuje na uwagę ze względu na wyraźne zróżnicowanie występujących zespołów roślinnych w stosunku do budowy geologicznej i konfiguracji terenu. W obrębie rezerwatu rośnie wiele gatunków sucho i ciepłolubnych typowych dla obszaru Ponidzia. Ponadto stwierdzono występowanie 34 gatunków porostów i 16 gatunków mszaków.
Na terenie gminy najcenniejsze obiekty i obszary objęto także innymi formami ochrony przyrody. Na uwagę zasługuje użytek ekologiczny"Szczerbaków" obejmujący fragment niewielkiego wzniesienia z roślinnością słonolubną koncentrującą się wokół siarczano -słonego źródła wypływającego na jego szczycie.
Najbardziej charakterystycznym elementem przyrodniczym gminy jest dolina rzeki Nidy. Obejmuje szeroką, płaską i miejscami zabagnioną powierzchnię o szerokości około 2km. W dnie doliny występują fragmenty starorzeczy oraz wznoszące się ponad jej dno pagóry gipsowe. Dnem doliny leniwie toczy swe wody rzeka Nida tworząc niezwykłe malownicze meandry, zwłaszcza w okolicach: Jurkowa, Szczytnik i Ostrowa.
Rzeka Nida, jej starorzecze i "oczka wodne" oraz stawy hodowlane stanowią miejsca cenne dla zachowania lokalnej bioróżnorodności. Stawy hodowlane w Górkach stanowią ostoję ptactwa wodno-błotnego. Występujące tutaj gatunki : bąk kulik wielki, gęgawa, łabędź niemy, rybitwa czarna i zwyczajna, błotniak stawowy należą do bardzo rzadkich. W stosunkowo niewielkim stopniu zmieniony przez człowieka naturalny charakter rzeki sprzyja występowaniu rzadkich zwierząt, w tym mięczaków, skójki gruboskorupkowej i szczeżuji wielkiej. Meandry rzeki upodobały sobie także bobry. W miejscach, gdzie rzeka płynie leniwie budują z gałęzi i chrustu żeremia, w których wychowują młode. Od północy Dolina Nidy graniczy z Niecką Solecką wyróżniającą się w krajobrazie urozmaiconą rzeźbą, powstałą pod wpływem płytkiego zalegania w podłożu gipsów. Gipsy tworzą wąskie, niejednokrotnie ostro zarysowujące się grzbiety i pagóry oraz wyraźny próg nad Nidą. Od południa Dolinę Nidy ogranicza zbudowany z margli i opoki kredowej obszar Garbu Wodzisławskiego. Jedynie niewielki fragment gminy zajmuje Płaskowyż Proszowicki charakteryzujący się występowaniem bardzo urodzajnych gleb. Rzeka Nida stwarza korzystne warunki do uprawiania sportów wodnych i kąpieli (płatne pole namiotowe). Atrakcją mogłoby być ponowne uruchomienie szlaku wodnego Nidy, począwszy od Motkowic, aż do jej ujścia do Wisły w okolicy Nowego Korczyna.
Kierunkiem rozwoju gminy poprawiającym sytuację materialną jej mieszkańców mógłby być rozwój turystyki o charakterze pobytowym i wędrownym. Sprzyjają temu szczególne walory przyrodnicze, kulturowe i krajobrazowe gminy. Do rozwoju turystyki gmina Wiślica posiada wspaniałe warunki, a w szczególności wsie : Jurków, Koniecmosty, Ostrów, Szczytniki, Kobylniki oraz Wiślica. Mogą one pełnić funkcję miejscowości letniskowych, po odpowiednim doinwestowaniu w niezbędną infrastrukturę.
Turyści zainteresowani pieszymi wędrówkami mogą skorzystać ze znakowanych szlaków turystycznych;
Szlak niebieski /39 km/ Pińczów Wiślica, rozpoczynający się w Pińczowie, prowadzący przez teren Garbu Pińczowskiego i Niecki Soleckiej do Wiślicy. Wzdłuż tego szlaku podziwiać można rezerwaty przyrody "Skorocice","Przęślin" i "Góry Wschodnie" bogate w roślinność ciepłolubną. Na trasie oko przyciągają odsłonięcia gipsu krystalicznego. Wędrując szlakiem zwiedzić można kościół św. Bartłomieja w Chotlu Czerwonym, kościół św. Wawrzyńca w Gorysławicach oraz kazimierzowską kolegiatę w Wiślicy z 1350 r.
Szlak zielony /90,5 km/ Grochowiska Wiślica, prowadzący z Grochowisk przez teren Garbu Pińczowskiego, Niecki Połanieckiej, Niecki Soleckiej i Doliny Nidy.
Turyści, których interesują osobliwości przyrody mogą skorzystać z tras ścieżek dydaktycznych (opis tras dostępny w siedzibie ZŚiNPK):
- w średniowiecznej Wiślicy historyczna ścieżka rozpoczyna się w muzeum Regionalnym, pozwalająca poznać historię i najciekawsze obiekty zabytkowe Wiślicy ;
- w rezerwacie Skorocice geologiczno botaniczna ścieżka dydaktyczna prowadząca przez obszar rezerwatu Skorocice, przybliżająca jego charakter, najcenniejsze formy krasu gipsowego oraz florę i faunę rezerwatu.
Na terenie gminy są również pomniki przyrody nieożywionej :
- jaskinia gipsowa, Skotniki Górne,
- odsłonięcie geologiczne gipsów, Łatanice,
- odsłonięcie geologiczne gipsów, Gorysławice,
- odsłonięcie geologiczne gipsów, Wiślica,
- odsłonięcie geologiczne gipsów, Chotel Czerwony,